6th Kasım, 2023 | by Ozan İlginoğlu

Post Truth (Gerçeğin Yeniden İnşası) Çağında İletişim

“Post-truth” terimi, birçok insanın duygusal ve kişisel inançlarını veya duygusal yanıtlarını objektif gerçeklerin önünde tutması anlamına gelir. Özellikle siyasette ve kamuoyuyla ilgili konularda iletişimde, duygusal argümanların gerçeklerden daha fazla etkili olabilmesini ifade eder. Bu tür bir yaklaşım, tartışmalarda, seçim kampanyalarında ve kamuoyunu etkileyen diğer konularda manipülasyonu kolaylaştırmak için yapılır.

İnternet ile birlikte bu süreç geçmiş yıllara göre daha kolay yapılırken, aynı zamanda fikirlerin yayımının sosyal medya mecralarıyla kolaylaşmasının sonucudur.

Önceleri kamuoyu önderleri gazeteciler, bilim insanları, sanatçılar, siyasetçilerken bugün yerini sosyal medya platformlarında influencerlar almıştır. “Influencer, kendi alanında uzman kabul edilen ve sosyal medya üzerinde istikrarlı takipçileri olan, fikrine güvenilen ve onayları alınan kişi olarak tanımlanmaktadır. Bu kişiler sosyal medya üzerinden takipçilerini yönlendirir ve onlara önerilerde bulunurlar.” *

Influencerlar neden bunu yaparlar?

Eski ve yeni pazarlama araçlarının bir karışımı olan influencer marketing, markaların ürün ve hizmetlerini bir influencer yardımıyla tüketiciye ulaştırması olarak tanımlanıyor. Çevrimiçi pazarlamanın ana akım biçimi aslında artık influencer marketing’den geçiyor. Markaların tüketicilere ulaşabilmesinin en hızlı ve en kolay yolu influencerlar ile iş birliği yapmak. Markaya hitap eden ve hatrı sayılır bir takipçi kitlesine sahip olan influencerların ürün ve hizmet hakkında yapacağı tek bir yorum bile satışların yükselmesi ve düşmesi noktasında etkili oluyor.

Influencer marketing’de markaya hitap eden influencerın çok ünlü olması veya takipçisinin çok fazla olması gibi etkenler belirleyici olsa da her zaman pazarlamanın kalbinde yer almıyor. Yalnızca 10 bin takipçiye sahip olan bir influencer, markanın beklentilerine hitap eden bir tarza sahipse 100 bin takipçili hesaba göre daha fazla etki oluşturabiliyor. Dolayısıyla markaların iş birliklerini buna göre tasarlaması önem kazanıyor. *

Bazı Post Truth (Gerçeğin Yeniden İnşası) Örnekleri

Siyasi Kampanyalar: Seçim kampanyalarında, adaylar ve siyasi partiler, gerçeklere dayalı veriler yerine duygusal argümanlar veya yanıltıcı bilgiler kullanabilirler. Örneğin, bir aday rakibi hakkında asılsız iddialarda bulunabilir ve bu iddiaların doğruluğunu göstermek yerine duygusal bir etki yaratmaya odaklanabilir.

Sosyal Medya: Sosyal medya platformları, kullanıcıların kendi inançlarını ve görüşlerini doğrulayan veya güçlendiren bilgileri paylaşma eğilimini artırabilir. Bu, yanlış bilgilerin ve yanıltıcı haberlerin hızla yayılmasına neden olabilir.

İklim Değişikliği: İklim değişikliği gibi bilimsel gerçekler, bazı gruplar tarafından duygu temelli argümanlarla reddedilebilir veya göz ardı edilebilir. Bilimsel veriler yerine, kişisel inançlar veya siyasi ideolojilere dayalı yanıtlar tercih edilebilir.

Pandemi ve Aşılar: Pandemi ile ilgili bilimsel tavsiyelere ve aşıların faydalarına yönelik yanlış bilgiler ve komplo teorileri, insanların gerçeklere karşı duygu temelli tepkiler vermesine neden olabilir.

Post True ile Dezenfarmasyon arasında bir ilişki var mıdır?

Her ikisi de gerçeklerin ve objektif bilginin önemini azaltan veya sorgulayan bir yaklaşımı ifade eder, ancak farklı şekillerde ilişkilendirilirler.

Dezenformasyon, yanlış veya yanıltıcı bilgilerin kasıtlı olarak yayılmasıdır. Bu tür yanlış bilgiler, “post-truth” bir ortamda daha fazla kabul edilebilir hale gelebilir. İnsanlar, kendi inançlarına veya duygusal tepkilerine daha uygun olan bilgilere inanma eğiliminde olduğunda, dezenformasyonun yayılması daha da kolay hale gelir.

Hem “post-truth” bir yaklaşım hem de dezenformasyon, duygusal etkiyi vurgular. Dezenformasyonun yayılmasındaki hedef, insanların duygusal tepkilerini tetiklemek ve bilgiye değil duygulara dayalı bir yanıt oluşturmaktır.

Her ikisi de kamuoyunu şekillendirmek ve insanların inançlarını veya görüşlerini etkilemek amacıyla kullanılabilmektedir. Yanlış bilgiler veya yanıltıcı bilgiler, insanların görüşlerini değiştirmek veya bir konu hakkındaki duygusal tepkilerini yönlendirmek için bugün çokça kullanılır.

Dijital medya okur yazar eğitimi almış dijital vatandaş post-truth ile nasıl mücadele edebilir?

Dijital okur yazarlık, “post-truth” veya duygusal temelli bilgilere karşı mücadele etmek için önemli bir araçtır. Bu insanların çevrimiçi dünyada bilgiye erişim, değerlendirme ve analiz etme yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olan bir beceri setini ifade eder.

Bilgi Değerlendirme: Dijital okur yazarlık, internet üzerinde bulunan bilgileri değerlendirmenin önemini vurgular. Bu, kaynakları, bilgiyi sunanları ve içeriğin güvenilirliğini değerlendirmeyi içerir. Bu beceri, yanlış veya yanıltıcı bilgileri tanımaya yardımcı olacaktır.
Kaynakları Kontrol Etme: Dijital okur yazarlık, bir bilginin kaynağını kontrol etme ve doğrulama becerisini geliştirir. İnternet üzerinde dolaşan bilgilere şüpheci bir yaklaşım benimsemek ve doğrulama için kaynakları araştırmak, “post-truth” bir ortamda daha bilinçli bir tüketici olmanızı sağlar.
Farklı Bakış Açılarını Anlama: Dijital okur yazarlık, farklı bakış açılarını anlama ve çeşitli kaynaklardan bilgi toplama becerisini geliştirir. Bu, duygusal temelli veya yanıltıcı bilgilere karşı daha sağlam bir savunma sağlayacaktır.
Medya Okuryazarlığı: Medya okuryazarlığı da dijital okur yazarlıkla yakından ilişkilidir. Medya okuryazarlığı, medya kaynaklarını eleştirel bir şekilde inceleme yeteneği anlamına gelir. Haberleri, videoları ve diğer medya türlerini analiz etmek ve medyanın nasıl çalıştığını anlamak “post-truth” döneminde daha iyi bilinçli kararlar almayı sağlar.
Bilgi Paylaşımı: Dijital okur yazarlık, doğru ve güvenilir bilgileri başkalarıyla paylaşma konusunda daha sorumlu bir yaklaşımı teşvik eder. Yanlış bilgilerin yayılmasını önlemeye yardımcı olur.

Özetle Post Truth (Gerçeğin Yeniden İnşası) Çağında dijital vatandaş olmanın bir bireysel bir de toplumsal sorumlulukları bulunmaktadır. Gerçekler apaçık dururken, bir arama motoru aramasıyla ortaya çıkacekken, verilen bilgileri kabul etmek ve bunu hızlıca yaymaya odaklanmak en büyük sorundur. Burada dijital medya okur yazarlığının önemini bir kez daha anlamamız gerekiyor. Yıllardır bu konuları yazarak dikkat çekmek istiyorum. Eski yazılarıma şuradan ulaşabilirsiniz…

Geldiğimiz noktada dijital medya okuryazarlığının anaokuluna kadar indirgenerek farkındalık yaratmanın artık önce devletsel sonra da global bir gereklilik olduğu kanısındayım.